ĐỘC LẬP TÀI CHÍNH & NGHỈ HƯU SỚM (FIRE) XU HƯỚNG CỦA GIỚI LAO ĐỘNG TRẺ NGÀY NAY

Nếu chỉ biết về trào lưu độc lập tài chính FIRE trên lý thuyết, chúng ta sẽ khó có thể hình dung đúng và đủ khái niệm đó áp dụng vào thực tế sẽ như thế nào.

Trào lưu FIRE – độc lập tài chính (financial independence) và nghỉ hưu sớm (retire early) đang trở nên ngày một quen thuộc với đại bộ phận giới trẻ hiện nay. Những người theo trào lưu FIRE này thường được biết đến là những người sẵn sàng hy sinh nhu cầu cá nhân để tiết kiệm và tích lũy nhiều nhất, sao cho tuổi nghỉ hưu của họ gần nhất có thể.

Quan niệm này vô hình chung dấy lên nhiều ý kiến trái chiều về độ thực tế và khả thi của trào lưu FIRE, nhất là trong thời buổi biến động thế này. FIRE có nhiều khía cạnh cần được hiểu đúng hơn là chỉ hai vế của một cụm từ để có thể áp dụng vào đời sống. FIRE có dành cho bạn không? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những kiến thức từ cơ bản đến bớt cơ bản về trào lưu trên để cộng đồng có câu trả lời cho riêng mình về vấn đề này nhé.

Hiểu đúng về FIRE

Gọi là trào lưu nhưng FIRE thực chất là một lối sống khi các cá nhân lao động và lên kế hoạch để hướng tới mục tiêu làm chủ hoàn toàn về tài chính, làm chủ các quyết định, từ đó tạo cơ hội nghỉ hưu sớm nếu muốn.

Dù mới trở nên phổ biến trong thời gian gần đây, FIRE là một khái niệm đã tồn tại 3 thập kỷ từ cuốn sách “Your Money or Your Life” của tác giả Vicki Robin và Joe Dominguez (xuất bản năm 1992). Khi đó, khái niệm này xoay quanh việc chỉ ra mấu chốt cho sự “hạnh phúc” trong tài chính và tích lũy tài sản đơn giản là việc cắt giảm chi tiêu và học cách hài lòng với những gì mình đang có, không mưu cầu thêm quá nhiều về vật chất.

Định nghĩa của FIRE hiện đại dù đã thay đổi ít nhiều để phù hợp với thời buổi, nhưng vẫn đi ra từ những nguyên tắc không đổi:

Nguyên tắc FIRE: Tiêu ít hơn, Kiếm nhiều hơn, Đầu tư “mạnh tay” hơn

Và những mức “ít”, “nhiều”, “mạnh tay” như thế nào phụ thuộc hoàn toàn vào khả năng và mục tiêu của từng người, không có một mức định lượng chung nào cho chúng cả.

Nếu coi FIRE là một con đường tài chính cá nhân thì trước khi bắt đầu chạy, bạn cần phải biết đích đến của mình cách bao xa. Điểm đích này thường được gọi là “con số FIRE”, tượng trưng cho tổng khối tài sản đã tiết kiệm và đầu tư được, và phụ thuộc vào lối sống, mỗi người sẽ có một con số riêng.

Một trong những công thức phổ biến để tính được con số FIRE đó là:

Con số FIRE = Chi phí hàng năm x 25

Đây sẽ là khối lượng tài sản mà bạn cần đem đi đầu tư để đảm bảo “tiền đẻ ra tiền”, an toàn khỏi lạm phát. Công thức mang tính áng chừng này thường được đi kèm với “Nguyên tắc 4%”, có nghĩa là với khoản tiền đó, thì việc rút 4% từ vốn mỗi năm cùng với lãi suất hàng năm từ đầu tư sẽ có thể giúp bạn trang trải cuộc sống mà lượng tài sản vẫn được đảm bảo và tiếp tục sinh lời cho tương lai.

FIRE có rất nhiều biến thể dựa theo lối sống mà bạn muốn theo đuổi. Con số FIRE có tính cá nhân hóa rất cao và sẽ thay đổi khi có nhiều yếu tố phát sinh khiến chi phí không giống như mức bạn dự đoán ban đầu (có thể cao hơn hoặc thấp hơn). Nhưng dù sao, đây vẫn có thể coi là một mục tiêu tài chính rõ ràng để bạn có thể bắt đầu hành trình phấn đấu vì nó, dù con số đi kèm trông có khổng lồ đến đâu, luôn nhớ rằng “năng nhặt chặt bị”, “tích tiểu thành đại” bạn nhé.

FIRE FOMO – Nỗi sợ bỏ lỡ trào lưu?

Trào lưu FIRE có thể có nhiều yếu tố sẽ khiến nhiều người đôi lúc cảm thấy mình đang làm chưa đủ chăm, kiếm chưa đủ, tiết kiệm chưa đủ, hay mất quá lâu để đạt được mục tiêu. Nhưng chúng ta nên nhớ rằng, cụm từ FIRE cấu thành từ 2 vế tách biệt.

Nếu FI nói về độc lập tài chính, một lối sống giúp bạn có thể tự do chọn làm việc hoặc không, thì RE chỉ nói về việc nghỉ hưu sớm – một trong những lựa chọn trong tương lai FI. Bạn không nhất thiết phải nghỉ hưu khi đã tự do tài chính. Như bạn có thể thấy, phần nguyên tắc FIRE được nhắc bên trên cũng thiên về liên quan đến FI hơn, có thể hiểu rằng mục đích ở đây là tập trung gia tăng, tích lũy tài sản – bạn làm gì với khoản mà bạn đã tích lũy được là hoàn toàn tùy bạn.

Bạn không cần phải chạy theo trào lưu FIRE vì thấy chúng bạn đang làm thế, đây là một hành trình cá nhân, và chỉ có bạn mới biết thế nào là phù hợp nhất. Nếu bạn muốn, FIRE hoàn toàn có thể được định nghĩa lại theo cách riêng, và RE hoàn toàn có thể là “relax early”, hay “relax everyday” thay vì “retire early” đúng không?

Bản chất của FIRE là chỉ ra rằng việc thiết kế một lối sống lý tưởng nằm hoàn toàn trong tầm tay bạn, nhưng để có thể đạt được nó cần bạn phải nới rộng khoảng cách giữa thu và chi mỗi tháng, sao cho phần dư đó có thể đẩy nhanh quá trình tiết kiệm và đầu tư của bạn hơn.

FIRE có thể không dành cho tất cả mọi người

Tuy không thể biết chính xác được có bao nhiêu người đang theo trào lưu FIRE, nhưng chúng ta có thể biết được độc lập hay tự do tài chính không chỉ là mục tiêu của những người có thu nhập cao. Thế nhưng, mục tiêu nào quá tham vọng cũng thường sẽ song hành với một số rào cản nhất định.

Nguy cơ mất cân bằng trong cuộc sống

Rất nhiều người nghĩ rằng để có được tự do tài chính trong tương lai thì cần phải hy sinh sự tự do của hiện tại để làm việc hết sức mình, để rồi bị cuốn vào nhịp sống chỉ toàn là công việc. Những điều “đời sống” hơn như sở thích, bạn bè, người thân, thú vui, v.v. sẽ dần mất chỗ, vậy thì đến khi không còn công việc nữa, bạn còn lại gì?

Tiền bạc mất đi có thể kiếm lại được, nhưng thời gian thì không. Và suy cho cùng, mục đích cuối của việc kiếm nhiều tiền cũng là để có thể trải nghiệm nhiều hơn. Hãy học cách cân bằng, và nếu có thể, hãy đừng đặt một mốc tuổi nào cho việc “nghỉ hưu sớm” cả. Có thể coi việc nghỉ hưu sớm như một tư duy, không cần có một con số xác định, và “luyện” tư duy đó bằng việc cố gắng rút ngắn thời gian làm việc, tăng hiệu suất – “nghỉ hưu sớm”, kể cả trong ngày. Thời gian còn lại có thể được dùng với bất kỳ mục đích nào, từ học thêm, giải trí, nghỉ ngơi, tìm thú vui cho mình, lên kế hoạch cho tương lai, v.v. để cuộc sống “đáng sống” hơn.

Năng lực tài chính

Để chạy trên con đường FIRE, năng lực tài chính là phương tiện quan trọng và luôn cần được “nâng cấp” theo thời gian bằng việc gia tăng thu nhập. Thu nhập cao và ổn định sẽ đưa bạn đến đích nhanh hơn, và ngược lại.

Chiến lược FIRE cho những người có thu nhập hàng tháng thấp thì nên tập trung vào hai điều ưu tiên: giảm thiểu chi phí và tăng nguồn thu. Hãy cân đối những khoản chi tiêu có thể cắt bớt hay lược bỏ hẳn, rồi xem mình có thể làm gì để được tăng lương với vị trí hiện tại, kiếm thêm việc phụ tay trái hoặc tìm kiếm những cơ hội phù hợp. Khi đã quen với guồng quay mới, hãy kiên trì và bắt đầu đầu tư khoản dư dù lớn hay nhỏ.

Rủi ro thị trường

Trong thời buổi thị trường tài chính biến động, lạm phát tăng cao và nền kinh tế bất ổn như hiện nay, việc chỉ sống bằng tiền từ đầu tư là quá khó, gần như khiến FIRE trở nên bất khả thi và không thực tế với đại chúng. Đầu tư thế nào để tiền của mình không mất giá là một chuyện, và có sinh lời hay không có thể lại là một câu chuyện khác.

Đảm bảo thu nhập không thôi chưa đủ, nếu muốn theo FIRE, bạn còn cần phải dành thời gian tìm hiểu và nghiên cứu thị trường, nâng cao kiến thức tài chính cá nhân, tìm ra phương thức đầu tư phù hợp với khẩu vị rủi ro và nhu cầu tại từng thời điểm, ngoài ra tính toán tỉ suất lợi nhuận mà mình mong muốn qua các kênh đầu tư uy tín, minh bạch. Ngoài ra, bạn cần theo dõi thường xuyên để có biện pháp bảo toàn nguồn vốn đề phòng trong các trường hợp xấu nhé.

Tổng Kết

Vậy mới thấy, không có một công thức hay nguyên tắc “làm giàu” nào là đúng cho mọi trường hợp, và yếu tố nào trên thị trường cũng có thể là một biến số. Do đó, cộng đồng cần phải tỉnh táo, học cách quản lý cảm xúc tốt, kiên trì và bền bỉ hơn với mục tiêu tài chính của mình, vì đường mình đi là đường dài và “bão” nào rồi cũng qua. Cởi mở tiếp nhận và rút ra bài học cho bản thân từ một trào lưu đại chúng sẽ tốt hơn là cứ “mù quáng” chạy theo nó chỉ vì thấy mọi người đang làm vậy đó nhé.

Tài chính cá nhân hoàn toàn là việc cá nhân. Trào lưu FIRE đang dần trở nên đa dạng và dễ tiếp cận hơn, bất kỳ ai trong cộng đồng cũng đều có thể sử dụng những nguyên tắc của trào lưu này để trở nên tự tin hơn trong việc lên kế hoạch cho tương lai, hình dung ra cuộc sống lý tưởng và chinh phục nó trong khoảng thời gian hữu hạn của cuộc đời.

FIRE có rất nhiều những con số, nhưng chúng không phải tất cả. Hãy đảm bảo rằng hành trình FIRE của bạn, dù đôi lúc có khó khăn, sẽ không quá khắc nghiệt khiến bạn kiệt sức và rồi từ bỏ. Hãy thẳng thắn nhận biết và nắm bắt xem bản thân bạn đang ở đâu, muốn đi đến đâu, và bắt đầu hành động từ ngay bây giờ. Cái mốc tự do tài chính sẽ không còn xa vời hay phi thực tế với bạn nữa đâu.