EnglishChương trình Lương thực Thế giới (WFP) của Liên Hợp Quốc đang tiến hành điều tra hai quan chức cấp cao của mình tại Sudan về các cáo buộc bao gồm gian lận và che giấu thông tin từ các nhà tài trợ về khả năng cung cấp viện trợ lương thực cho dân thường trong bối cảnh khủng hoảng đói kém nghiêm trọng của quốc gia này, theo 11 người có hiểu biết về cuộc điều tra này.
Cuộc điều tra do Văn phòng Tổng Thanh tra (OIG) của WFP thực hiện trong bối cảnh cơ quan viện trợ lương thực của Liên Hợp Quốc đang vật lộn để nuôi sống hàng triệu người ở Sudan, nơi đang chịu một trong những cuộc khủng hoảng lương thực nghiêm trọng nhất thế giới trong nhiều năm qua. Theo 5 nguồn tin đã trao đổi với Reuters, các nhà điều tra đang xem xét liệu nhân viên của WFP có cố gắng che giấu vai trò bị cáo buộc của quân đội Sudan trong việc cản trở viện trợ trong cuộc chiến tàn khốc kéo dài 16 tháng với lực lượng bán quân sự đối thủ để giành quyền kiểm soát đất nước hay không.
Một trong những người đang bị điều tra là Phó Giám đốc quốc gia của WFP tại Sudan, Khalid Osman, người đã được giao một “nhiệm vụ tạm thời” bên ngoài Sudan, tức là một hình thức đình chỉ công việc trên thực tế, theo 6 nguồn tin. Một quan chức cao cấp thứ hai, quản lý khu vực của WFP, Mohammed Ali, đang bị điều tra liên quan đến việc hơn 200.000 lít nhiên liệu của tổ chức LHQ này bị mất tích tại thành phố Kosti của Sudan, theo 4 nguồn tin. Reuters không thể xác nhận liệu Ali có còn giữ vai trò của mình hay không.
Osman và Ali từ chối bình luận khi được Reuters liên hệ, chỉ dẫn cơ quan tin tức này đến văn phòng truyền thông của WFP.
Trả lời phỏng vấn của Reuters về cuộc điều tra này, WFP cho biết rằng “những cáo buộc về hành vi sai trái cá nhân liên quan đến các bất thường trong một số khu vực hoạt động của chúng tôi tại Sudan” đang được văn phòng tổng thanh tra của tổ chức này khẩn trương xem xét. WFP từ chối bình luận về bản chất của các hành vi sai trái bị cáo buộc hoặc tình trạng cụ thể của các nhân viên liên quan.
Cơ quan viện trợ của chính phủ Hoa Kỳ, USAID, đã thông báo cho Reuters trong một tuyên bố rằng họ đã được WFP thông báo vào ngày 20 tháng 8 về “các sự việc gian lận tiềm năng ảnh hưởng đến các hoạt động của WFP tại Sudan.” USAID cho biết họ là nhà tài trợ lớn nhất cho WFP, đóng góp gần một nửa tổng số hỗ trợ hàng năm. “Những cáo buộc này gây lo ngại sâu sắc và phải được điều tra kỹ lưỡng,” tuyên bố của USAID nêu rõ. “USAID đã ngay lập tức chuyển những cáo buộc này tới Văn phòng Tổng Thanh tra của USAID.”
Cuộc điều tra diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với WFP, tổ chức tự mô tả mình là tổ chức nhân đạo lớn nhất thế giới. WFP đã giành giải Nobel hòa bình năm 2020 vì vai trò của mình trong việc chống đói và thúc đẩy hòa bình.
WFP đang phải đối mặt với tình trạng đói kém nghiêm trọng trên nhiều mặt trận. Tổ chức này đang tìm kiếm khoản tài trợ 22,7 tỷ USD để hỗ trợ 157 triệu người, bao gồm khoảng 1,3 triệu người đứng trước nguy cơ chết đói, chủ yếu ở Sudan và Gaza, nhưng cũng ở các quốc gia như Nam Sudan và Mali. Ngoài việc phân phối lương thực, WFP còn điều phối và cung cấp hỗ trợ hậu cần cho các trường hợp khẩn cấp quy mô lớn trên toàn cầu cho cộng đồng nhân đạo rộng lớn hơn.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các hoạt động của WFP đã bị rung chuyển bởi việc chuyển hướng và đánh cắp viện trợ ở các quốc gia bao gồm Somalia và Yemen. Năm ngoái, WFP và USAID đã tạm thời đình chỉ việc phân phối lương thực tới Ethiopia sau khi có báo cáo về tình trạng trộm cắp lương thực viện trợ lan rộng tại đây.
Hơn nửa tá nhân viên nhân đạo và nhà ngoại giao đã nói với Reuters rằng họ lo lắng rằng quản lý kém tại trung tâm của văn phòng WFP ở Sudan có thể đã góp phần vào việc không thể cung cấp đủ viện trợ trong cuộc chiến giữa quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF). Cuộc xung đột đã kéo dài hơn 16 tháng.
Cuộc điều tra tại WFP diễn ra vài tuần sau khi Nhóm Phân loại An ninh Lương thực Tích hợp (IPC), một nhóm kỹ thuật quốc tế chịu trách nhiệm đo lường tình trạng đói kém, xác định rằng nạn đói đã xảy ra ở ít nhất một địa điểm tại khu vực Darfur của Sudan. IPC đã phân loại 13 khu vực khác trên toàn quốc là có nguy cơ xảy ra nạn đói. IPC cũng cho biết hơn 25 triệu người, tức hơn một nửa dân số Sudan, đang đối mặt với tình trạng đói kém hoặc tồi tệ hơn.
Reuters đã báo cáo vào tháng 4 rằng ở một số khu vực của quốc gia này, người dân buộc phải sống sót bằng cách ăn lá cây và đất. Vào tháng 6, một phân tích của Reuters về hình ảnh vệ tinh cho thấy các nghĩa địa đang mở rộng nhanh chóng khi nạn đói và bệnh tật lan rộng.
Các nhân viên cứu trợ cho biết họ gặp khó khăn trong việc cung cấp cứu trợ, một phần do hạn chế về hậu cần và giao tranh. Nhưng họ cũng cáo buộc rằng các cơ quan liên kết với quân đội đã cản trở việc tiếp cận bằng cách giữ lại giấy phép di chuyển và giấy phép thông quan, trong khi các binh sĩ RSF đã cướp viện trợ. Cả hai phe đều phủ nhận việc cản trở việc cung cấp viện trợ nhân đạo.
Một trọng tâm của cuộc điều tra liên quan đến nghi ngờ rằng các nhân viên cấp cao của WFP tại Sudan có thể đã lừa dối các nhà tài trợ, bao gồm các quốc gia thành viên Hội đồng Bảo an LHQ, bằng cách hạ thấp vai trò bị cáo buộc của quân đội Sudan trong việc ngăn chặn viện trợ tới các khu vực do RSF kiểm soát, theo bốn người có hiểu biết trực tiếp về vấn đề này.
Trong một trường hợp vào tháng 6 năm 2024, hai người có hiểu biết về cuộc điều tra cho biết, phó giám đốc quốc gia của WFP, ông Osman, bị cáo buộc đã che giấu thông tin với các nhà tài trợ rằng chính quyền liên kết với quân đội ở cảng Sudan đã từ chối cấp phép cho 15 xe tải chở viện trợ cứu sống tới Nyala ở Nam Darfur, một khu vực bao gồm các cộng đồng có nguy cơ xảy ra nạn đói. Các xe tải đã chờ đợi trong bảy tuần trước khi cuối cùng được phép tiếp tục hành trình.
Ông Osman, người được thăng chức trong văn phòng WFP tại Sudan một cách nhanh chóng, có mối liên hệ cấp cao với quân đội, theo tám nguồn tin. Ông kiểm soát việc phê duyệt visa cho các đồng nghiệp của WFP vào Sudan, cho phép ông hạn chế việc tiếp cận và giám sát việc quản lý viện trợ của quân đội, theo ba người quen thuộc với hệ thống này.
Reuters không thể độc lập xác nhận các cáo buộc chống lại ông Osman hoặc động cơ có thể có của ông khi lừa dối các nhà tài trợ.
Trong phản hồi bằng văn bản gửi Reuters, WFP cho biết họ đã thực hiện “các biện pháp nhanh chóng” để củng cố công việc của mình tại Sudan do quy mô của thách thức nhân đạo và sau khi IPC xác nhận nạn đói ở Darfur. “WFP đã thực hiện các hành động nhân sự ngay lập tức để đảm bảo tính toàn vẹn và liên tục của các hoạt động cứu sống của chúng tôi,” WFP nói thêm.
Cuộc chiến ở Sudan bùng nổ vào tháng 4 năm 2023. Nó đã khiến hơn 10 triệu người phải rời bỏ nhà cửa, gây ra cuộc khủng hoảng di cư nội địa lớn nhất thế giới cũng như làm trầm trọng thêm tình trạng đói kém, sự gia tăng suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng ở trẻ em và bùng phát các dịch bệnh như tả. Hoa Kỳ và các nhóm nhân quyền đã cáo buộc cả hai bên về tội ác chiến tranh, điều mà các bên tham chiến đều phủ nhận.
Các cơ quan LHQ đã hoạt động từ cảng Sudan trên bờ Biển Đỏ, nơi chính phủ liên kết với quân đội đã di chuyển đến sau khi mất kiểm soát hầu hết thủ đô Khartoum vào đầu cuộc chiến.
WFP và các cơ quan LHQ khác đã phàn nàn rằng thiếu khả năng tiếp cận đã góp phần vào việc họ không thể tiếp cận những người có nhu cầu, chủ yếu ở các khu vực do RSF kiểm soát như Khartoum và các khu vực Darfur và Kordofan. Nhưng các cơ quan cứu trợ phần lớn đã tránh đổ lỗi công khai cho bất kỳ bên tham chiến nào.
Trả lời yêu cầu bình luận về vai trò của quân đội trong cuộc khủng hoảng đói kém, người phát ngôn của Lực lượng Vũ trang Sudan, Nabil Abdallah, cho biết quân đội đang làm tất cả những gì có thể để tạo điều kiện cho viện trợ “giảm bớt sự đau khổ của người dân chúng tôi.”
Đáp lại các câu hỏi, một phát ngôn viên của RSF cho biết cuộc điều tra là một bước đi tốt và rằng nó nên bao gồm tất cả viện trợ nhân đạo.
Vào ngày 1 tháng 8, Ủy ban Đánh giá Nạn đói của IPC cho biết rằng cuộc chiến và các hạn chế sau đó đối với việc cung cấp viện trợ là những nguyên nhân chính gây ra cuộc khủng hoảng lương thực ở Sudan.
Một số quan chức cứu trợ cho biết họ lo sợ khi đưa ra tuyên bố công khai chỉ rõ trách nhiệm, vì lo ngại quân đội có thể trục xuất họ khỏi cảng Sudan và họ có thể mất quyền tiếp cận các khu vực do quân đội kiểm soát, nơi nạn đói đang diễn ra nghiêm trọng.
