EnglishThứ 4, Giám đốc IAEA (Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế) ông Rafael Grossi cho biết ông có thể sẽ đến Iran trong những ngày tới để thảo luận về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này và hy vọng sẽ hợp tác với Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump.
Trước đó, Grossi từng hy vọng đến Tehran trước cuộc bầu cử Mỹ vào ngày 5/11 để giải quyết một số vấn đề tồn đọng đã làm ảnh hưởng đến quan hệ giữa Iran, IAEA và các nước phương Tây.
“Chúng tôi đã nói chuyện với các đồng nghiệp ở Iran cho chuyến thăm sắp tới của tôi có thể trong vài ngày tới. Chúng tôi vẫn phải xác nhận thời gian nhưng điều này sẽ được thực hiện” ông nói trong một cuộc họp báo ở Rome sau một sự kiện về năng lượng hạt nhân.
Mặc dù chưa chính thức xác nhận, các quan chức Iran đã hoan nghênh chuyến thăm của Grossi, nói rằng Tehran sẵn sàng hợp tác với IAEA để giải quyết các vấn đề tồn đọng nhưng không cung cấp thêm chi tiết.
Các vấn đề đang được quan tâm bao gồm việc Tehran cấm các chuyên gia về làm giàu uranium khỏi các nhóm thanh tra IAEA ở nước này và không giải thích được trong nhiều năm về dấu vết uranium được tìm thấy tại các địa điểm không công bố.
Iran cũng đã đẩy mạnh các hoạt động hạt nhân kể từ năm 2019, sau khi Tổng thống Trump khi đó rút khỏi thỏa thuận năm 2015 mà Iran đã ký kết với các cường quốc thế giới, theo đó nước này hạn chế làm giàu hạt nhân – được phương Tây xem là một nỗ lực ngầm phát triển năng lực vũ khí hạt nhân – và áp đặt lại các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc của Mỹ lên Cộng hòa Hồi giáo.
Hiện tại, Tehran đang làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 60%, gần với khoảng 90% cần thiết để tạo bom nguyên tử. Theo tiêu chuẩn của IAEA, Iran hiện có đủ uranium làm giàu cao để sản xuất khoảng bốn quả bom hạt nhân nếu được tinh chế thêm. Iran đã phủ nhận tham vọng phát triển bom hạt nhân, khẳng định rằng họ làm giàu uranium chỉ để phục vụ nhu cầu năng lượng dân dụng.
Cách Trump xử lý Iran trong nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng vẫn chưa rõ ràng. Trong một cuộc vận động tranh cử vào thứ Ba, ông cho biết ông muốn Iran trở thành một “quốc gia rất thành công” nhưng rằng “không thể có vũ khí hạt nhân.”
Trước cuộc bầu cử Mỹ, đã có dấu hiệu Tehran sẵn sàng tham gia lại với các bên châu Âu của thỏa thuận năm 2015 đã sụp đổ – Anh, Pháp và Đức – cùng Mỹ để tìm cách hồi sinh các cuộc đàm phán với hy vọng có thể được nới lỏng các biện pháp trừng phạt của Mỹ.
Tuy nhiên, bối cảnh địa chính trị trong khu vực đã trở nên căng thẳng, làm giảm hy vọng về một đột phá ngoại giao kể từ khi nhóm chiến binh Hamas, được Iran hậu thuẫn, tấn công miền nam Israel vào ngày 7/10/2023, khơi mào cho cuộc chiến Gaza, và khi Tehran tăng cường hỗ trợ quân sự cho cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
Cuộc tấn công hiện tại của Israel vào Hezbollah ở Lebanon, cũng được Iran hậu thuẫn, cùng các cuộc tấn công tên lửa qua lại giữa Iran và Israel đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột rộng lớn hơn ở Trung Đông, với một số người đặt câu hỏi liệu điều này có lợi cho Tehran nếu quay lại đàm phán với chính quyền Trump có thể cứng rắn hơn.
Công khai, các nhà lãnh đạo chính trị Iran đã giảm nhẹ ý nghĩa của kết quả bầu cử Mỹ đối với chính sách của Tehran.
Mối quan tâm chính của họ, tuy nhiên, là khả năng Trump trao quyền cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, thực hiện các vụ ám sát và tái áp đặt chính sách “áp lực tối đa” của ông thông qua việc tăng cường trừng phạt ngành công nghiệp dầu mỏ của quốc gia này.
Các cường quốc châu Âu, gọi là nhóm E3, đã tìm cách tăng áp lực lên Iran trong những tháng gần đây mặc dù có rất ít đòn bẩy giữa các lo ngại rằng chính quyền Trump tiếp theo sẽ cần thời gian để xem xét lại chính sách Trung Đông.
Điều này có thể khiến ít thời gian để thiết lập một kế hoạch hành động chung trước tháng 10/2025, khi Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đã hợp thức hóa thỏa thuận hạt nhân và đặc quyền của các cường quốc trong việc khôi phục các biện pháp trừng phạt của Liên Hợp Quốc, hết hạn.
Tác giả: Angelo Amante và John Ailen
Nguồn: Reuters
Thứ năm, 7/11/2024, 10:17 (giờ Anh)
>>> Xem thêm: Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 ông Donald Trump đắc cử
