EnglishCuộc chiến kéo dài 13 năm và hơn 50 năm gia đình Assad bị lật đổ, chế độ cai trị tàn bạo đã chính thức khép lại. Người dân Syria thức dậy vào thứ Hai với hy vọng, dù còn nhiều bất ổn, sau khi lực lượng nổi dậy chiếm thủ đô Damascus và Tổng thống Bashar al-Assad chạy trốn sang Nga.
Liên minh dân quân do Hayat al-Tahrir al-Sham (HTS), một tổ chức từng liên kết với al-Qaeda, dẫn đầu đã tạo nên bước ngoặt lớn nhất ở Trung Đông trong nhiều thế hệ. Việc Assad sụp đổ đã làm tan rã một thành trì mà Iran và Nga từng sử dụng để gây ảnh hưởng khắp thế giới Ả Rập. Theo truyền thông Nga, Assad cùng gia đình đã được Moscow cấp nơi trú ẩn. Đại sứ Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna, Mikhail Ulyanov, cũng xác nhận thông tin này trên kênh Telegram hôm Chủ Nhật.
Các chính phủ trên thế giới hoan nghênh sự chấm dứt của chế độ độc tài nhà Assad, đồng thời đánh giá lại tình hình Trung Đông với diện mạo mới.
Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết Syria đang trải qua một giai đoạn rủi ro và bất ổn, đây cũng là lần đầu tiên sau nhiều năm Nga, Iran hay tổ chức Hezbollah không còn giữ vai trò chi phối tại đây. Mặc dù HTS vẫn bị Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc coi là tổ chức khủng bố, nhóm này đã nỗ lực trong nhiều năm để cải thiện hình ảnh và xây dựng lòng tin với các chính phủ quốc tế cũng như các nhóm thiểu số tại Syria.
Việc lật đổ Assad hạn chế khả năng Iran vận chuyển vũ khí cho các đồng minh và có thể khiến Nga mất căn cứ hải quân ở Địa Trung Hải. Đồng thời, điều này mở ra hy vọng cho hàng triệu người tị nạn bị phân tán trong hơn một thập kỷ qua tại Thổ Nhĩ Kỳ, Lebanon và Jordan có thể trở về quê hương.
Bắt đầu tái thiết
Lực lượng nổi dậy sẽ đối mặt với nhiệm vụ khổng lồ: tái thiết và điều hành một đất nước sau cuộc chiến khiến hàng trăm nghìn người chết, các thành phố bị tàn phá và nền kinh tế suy kiệt bởi lệnh trừng phạt toàn cầu. Syria sẽ cần hàng tỷ USD viện trợ.
“Anh em của tôi, một trang sử mới đang được viết trên toàn khu vực sau chiến thắng vĩ đại này,” Ahmed al-Sharaa, hay còn được biết đến với tên Abu Mohammed al-Golani, lãnh đạo của HTS, phát biểu.
Phát biểu trước đám đông tại Nhà thờ Hồi giáo Umayyad, một nơi có ý nghĩa tôn giáo to lớn ở Damascus, Golani nói rằng với sự nỗ lực, Syria sẽ trở thành “ngọn hải đăng của thế giới Hồi giáo.”
Thủ tướng của Assad, Mohammed Jalali, cho biết ông sẵn sàng gặp Golani và cung cấp tài liệu, hỗ trợ chuyển giao quyền lực. Tuy nhiên, ông không thể trả lời về số phận của quân đội Syria, chỉ nhấn mạnh rằng ưu tiên hiện tại là duy trì các dịch vụ thiết yếu cho người dân.
Chế độ cảnh sát của Assad từng được coi là một trong những chính quyền khắc nghiệt nhất ở Trung Đông, với hàng trăm nghìn tù nhân chính trị bị giam giữ trong điều kiện khủng khiếp. Vào Chủ Nhật, các tù nhân, vui mừng nhưng bối rối, đã được thả tự do. Nhiều gia đình xúc động khóc khi đoàn tụ, và những người tù mới được thả chạy qua các con phố Damascus giơ cao tay để chỉ số năm họ bị giam giữ.
Tổ chức cứu hộ White Helmets cho biết họ đã cử các đội khẩn cấp tìm kiếm các phòng giam ngầm còn sót lại.
Sáng thứ Hai, Damascus yên tĩnh sau khi lực lượng nổi dậy áp đặt lệnh giới nghiêm. Các cửa hàng đóng cửa, đường phố gần như vắng lặng, chủ yếu chỉ có các binh lính nổi dậy mang vũ khí tuần tra. Một vài xe hơi mang biển số từ tỉnh Idlib, nơi chiến dịch nổi dậy bắt đầu cách đây 12 ngày.
Cả thế giới sửng sốt
Tốc độ diễn biến sự kiện khiến các thủ đô trên thế giới bất ngờ và cộng đồng người Syria ở hải ngoại ăn mừng rầm rộ. Tại Sydney, mọi người diễu hành bằng xe hơi, vẫy cờ Syria, nhảy múa trên đường phố và bắn pháo hoa.
Tuy nhiên, điều này cũng làm dấy lên lo ngại về bất ổn khu vực, trong bối cảnh xung đột ở Gaza, các cuộc tấn công của Israel tại Lebanon và căng thẳng giữa Israel và Iran.
Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ cho biết lực lượng của họ đã thực hiện hàng chục cuộc không kích vào các trại và chiến binh của Nhà nước Hồi giáo tại Syria vào Chủ Nhật. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cũng đã thảo luận với Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Yasar Guler, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ dân thường và khẳng định Mỹ đang theo dõi sát sao tình hình.
Cuộc nội chiến Syria, bùng nổ vào năm 2011 từ một cuộc nổi dậy chống Assad, đã khiến các thành phố bị đánh bom đến mức hoang tàn. Cuộc khủng hoảng người tị nạn trên khắp Trung Đông được xem là một trong những cuộc khủng hoảng lớn nhất thời hiện đại và đã tạo ra làn sóng chính trị tại châu Âu khi một triệu người tị nạn đến vào năm 2015.
Những năm gần đây, Thổ Nhĩ Kỳ đã hậu thuẫn một số lực lượng nổi dậy tại khu vực phía tây bắc và dọc biên giới của mình. Trong khi đó, Mỹ, với khoảng 900 binh sĩ tại Syria, đã hỗ trợ một liên minh do người Kurd dẫn đầu trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo từ năm 2014-2017.
